PRZE-POWIADANIE: Paula Milczarczyk (Uniwersytet Gdański) DOŚWIADCZENIE SZTUKI JAKO AKT WIARY – QUASI-RELIGIJNA STRUKTURA SZTUKI NOWOCZESNEJ

Paula Milczarczyk – krytyk sztuki i autorka wystaw, aktualnie pracuje nad doktoratem z filozofii na Uniwersytecie Gdańskim. Naukowo zajmuje się filozofią sztuki oraz estetyką pozaartystycznych sfer życia.

Czy kijek oparty o galeryjną ścianę jest dziełem sztuki? Odpowiedź na to pytanie pociąga za sobą swoiste wyznanie wiary: mogę w to wierzyć lub nie. Metafora sztuki jako religii ma bardzo długą tradycję, analogia ta staje się jednak szczególnie intrygująca, gdy umieścimy ją w kontekście sztuki awangardowej. Czego potrzebuje przypadkowy przedmiot, by zaistnieć jako dzieło sztuki? Nieco kpiąco odpowiedzieć można: wspólnoty artystycznych „wiernych”, systemu „dogmatów” oraz rzeszy „kapłanów” w czarnych uniformach, którzy ewentualnych „niewiernych” „nawrócą” za pomocą swoich teoretycznych „objawień”. Przede wszystkim jednak konieczny jest tu element zawierzenia artyście, bez którego to aktu zmiana statusu deski do prasowania w dzieło sztuki byłaby niemożliwa. Czy jest tu miejsce na „artystyczny ateizm”? Jakie moralne konsekwencje wynikają z koncepcji artysty-demiurga? Czy współczesny twórca wraz ze swoją nieskrępowaną wolnością funkcjonuje, niczym w śnie Nietzschego, w amoralnym systemie „poza dobrem i złem”? Czym jest wewnętrznie sprzeczny świat dzisiejszej sztuki, w którym wolno wszystko, prócz podważenia tezy o absolutnej wolności?